TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu, Başkan Azize Sibel Gönül başkanlığında toplandı.
TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu`nda, çocuk yaşta evliliklerin önlenmesi amacıyla resmi nikâhı olmayan kişilere dini nikâh yapılmasına verilen cezalarla ile ilgili yasa teklifleri birleştirilerek görüşüldü.
TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu, Başkan Azize Sibel Gönül başkanlığında toplandı. TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu`nda, çocuk yaşta evliliklerin önlenmesi amacıyla resmi nikâhı olmayan kişilere dini nikâh yapılmasına verilen cezalarla ile ilgili yasa teklifleri birleştirilerek görüşüldü. Görüşmelerde Eskişehir MHP Milletvekili Ruhsar Demirel`in yasa teklifi esas alındı.
TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu, erken yaşta evliliği önlemek amacıyla Türk Ceza Kanunu`nda değişiklik öngören kanun teklifini benimsedi.
Komisyon toplantısında Başkan Azize Sibel Gönül, Başkanlık sunuşlarında Komisyonun gündeminde MHP Eskişehir Milletvekili Ruhsar Demirel`in verdiği 26/09/2004 tarih ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi ve gerekçesi ile 'Suriyeli Kadın Mülteciler' ve 'Erken Yaşta Evlilikler' hakkında davet edilen konukların sunumları (AFAD, KSGM, Diyanet İşleri Başkanlığı, KAMER VE Uçan Süpürge ) olduğunu belirterek komisyon toplantısını açtı.
Komisyon toplantısında Başkan Azize Sibel Gönül, yaptığı açılış konuşmasında şunları kaydetti:
'Bildiğiniz gibi gündem maddelerine geçmeden önce Başkanlık sunuşları ile başlamak istiyorum. 58.inci Birleşmiş Milletler Kadın Statüsü Komisyonu Oturumu için bir davet aldığımızı bildirerek sözlerime başlamak istiyorum.
Türkiye`nin de üyesi olduğu ve her yıl düzenli olarak katılım sağladığı Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Komisyonu`nun 58.inci Dönem Toplantısı 'Kadınlar ve Kız Çocukları için 1000 Yıl Kalkınma Hedeflerinin Uygulanmasın da Zorluklar ve Başarılar' başlığı teması ile toplanacak. 10-21 Mart tarihleri arasında New York`ta gerçekleşecek olan bu toplantıya komisyonumuzun da katılım sağlaması konusunu oylarınıza sunuyorum.' dedi
Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Komisyonu`nun 58.inci Dönem Toplantısı`na TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu üyelerinin de katılımı konusundaki oylamanın kabul edilmesinin ardından Başkan Azize Sibel Gönül gündem maddelerine geçti.
Komisyonlarının ana gündem maddelerinden olan ve bu konu (erken yaşta evlilikler) ile ilgili araştırma raporu hazırladıklarını ifade eden Gönül, konunun aslında esas komisyon olarak TBMM Adalet Komisyonu`nda görüşüleceğini söyledi.
Komisyonun gündem maddelerini oluşturan özellikle Medeni Kanunun ve Ceza Kanunlarını kapsayan Kanun Teklifleri olduğunu belirten Gönül, 'Bunlardan gene Adalet Komisyonu`nun esas komisyon olarak belirlendiği Eskişehir Milletvekili Ruhsar Demirel`in Türk Ceza Kanunu`nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi bulunmaktadır.
Komisyonumuzun ve gündemimizin 10 Şubat 2014 Pazartesi günü sizlere dağıtımından sonra komisyonumuza havale edilen 2/1996 esas numaralı Hatay Milletvekili Mehmet Ali Ediboğlu`nun Türk Ceza Kanunu`nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi ile 2/2005 esas numaralı Tekirdağ Milletvekili Candan Yüceer`in Türk Medeni Kanunu ve Türk Ceza Kanunu`nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifini ve komisyonda bulunan 2/ 1982 esas numaralı Kayseri Milletvekili Yusuf Halaçoğlu`nun Türk Ceza Kanunu`nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, 2/1171 esas numaralı Antalya Milletvekili Gürkut Acar`ın Türk Medeni Kanunu ve Türk Ceza Kanunu`nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi ve gündemimizde bulunan 2/1962 esas numaralı Teklif ile ilgili olması nedeni ile İçtüzüğün 35.inci maddesi uyarınca birleştirilerek görüşülmesini ve görüşmelerde 2/1962 esas numaralı Kanun Teklifinin esas alınmasını oylarınıza sunuyorum.' dedi.
Kanun Teklifinin birleştirilerek görüşülmesinin kabul edilmesinin ardından ise Komisyon Başkanı Azize Sibel Gönül, Kanun Teklifinin gerekçesini okuttu. Kanun Teklifinin gerekçesinde şu ifadelere yer verildi.
'Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yol açtığı önemli bir sorun olan reşit olmadan yapılan evlilikler, fırsat eşitliğinin önündeki en büyük engellerden biridir ve temel olarak kadınları etkilemektedir. Reşit olmadan yapılan evlilik ya da diğer bir ifadeyle çocuk yaşta evlilik 18 yaşından küçük olan bir kişinin, resmi ya da resmi olmayan bir şekilde evlilik bağıyla bağlanması anlamına gelmektedir.
Türk Medeni Kanununun 143 üncü maddesinde, resmi nikâh kıyılmadan dini nikâhın kıyılmasına kanunen izin verilmemesine ve Türk Ceza Kanununun 230 uncu Maddesinin (6) ıncı fıkrasında, evlenme akdinin kanuna göre yapılmış olduğunu gösteren belgeyi görmeden bir evlenme için dinsel tören yapan kimse hakkında iki aydan altı aya kadar hapis cezası verilmesi öngörülmesine rağmen her evlilik resmi nikâhla yapılmamakta, öngörülen cezai yaptırım caydırıcı olamamaktadır.
Resmi nikâh yapılmadan, yalnız dini nikah kıyılarak yapılan evlilikler kadını hukuki güvenceden yoksun bırakmaktadır.
Birleşmiş Milletler Nüfus Vakti (UNFPA) 2012 Türkiye verilerine göre, Türkiye`deki her 3 evlilikten biri 'çocuk yaşta' yapılmıştır. UNFPA araştırma verilerine göre 2011 yılında Türkiye`de 20 bin aile, 16 yaşından küçük kızlarını evlendirebilmek için yargıya müracaat etmiştir. Yine aynı verilere göre, Türkiye genelinde 181 bin 36 çocuk gelin bulunmaktadır.
Dini nikâhların kayıt altına alınmaması doğru istatistiksel verilere ulaşmayı mümkün kılmamakla birlikte, Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) açıkladığı, 'İstatistiklerle Aile 2012' bülteninde; Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yalnız dini nikah kıyılarak evlenenlerin sayısı % 8,6`dır.
Çocuk yaşta evlenen kadınlar çocuk bakımı ve ev sorumluluğu üstlendiklerinde, öğrenim hayatlarına son vermekte ve böylece bu çocukların öğrenim haklan ellerinden alınmaktadır. TÜİK`in verilerine göre 2011-2012 öğretim yılında kadınlarda okullaşma oranının, ortaöğretimde %66,1 olması da bunu doğrulamaktadır.
Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) 2008 verilerine göre; Türkiye`de kadınların yüzde 24`ü 18 yaşından daha küçük yaşta evlenmiştir.
Ülkemizde gebeliğe bağlı anne ölümlerinin %5,9`u, 15-19 yaş grubundadır. Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) göre ise, 20 yaş altındaki anneler ve bebeklerinde, perinatal bebek ölüm oram, 20 yaş üstü annelerin bebeklerine göre %50 daha fazladır. 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanununun 3 üncü maddesine göre; 'Çocuk: Daha erken yaşta ergin olsa bile, on sekiz yaşını doldurmamış kişiyi.. .ifade eder.
' hükmü ile çocukluğun sınırlan kanunla 18 yaş olarak belirlenmiştir.
Bu Kanun Teklifi ile Türk Ceza Kanununun 230 uncu Maddesinin (5) inci fıkrasında yer alan; aralarında evlenme olmaksızın, evlenmenin dinsel törenini yaptıranlara verilecek iki aydan altı aya kadar hapis cezası, 'en az üç yıl hapis cezası', (6) ncı fıkrasında yer alan evlenme akdinin kanuna göre yapılmışolduğunu gösteren belgeyi görmeden bir evlenme için dinsel tören yapanlara verilecek iki aydan altı aya kadar hapis cezası 'en az üç yıl hapis cezası ' olarak değiştirilmiş ve resmi nikâh yapılmadan dini nikâhın yapılamaması için cezai yaptırımın etkinliğinin artırılabilmesi, dolayısıyla resmi nikâh gerçekleşmeden dini nikâhla yapılan çocuk yaşta evliliklerin ortadan kaldırılabilmesi amaçlanmıştır.'
Kanun Teklifi hakkında bilgi veren Ruhsar Demirel, erken yaşta yapılan evliliklerin basına yansıyan şiddet olaylarının önemli nedenlerinden biri olduğuna işaret etti. Teklifle resmi nikâhı olmayanlara dini nikâh kıyanlara en az 3 yıl hapis cezasıverilmesinin öngörüldüğünü belirten Demirel, bu cezanın caydırıcı olabileceğini söyledi.
Teklif üzerinde söz alan komisyon üyeleri ise küçük yaşta evliliklerin Türkiye`nin her bölgesinde rastlanan, ağır toplumsal sonuçları olan bir sorun olduğuna dikkat çektiler. Türkiye`de küçük yaşta evlendirilen kız çocuğu sayısının 180 binin üzerinde olduğuna işaret eden komisyon üyeleri, çocuk yaşta yapılan evliliklerin insan hakları ve çocuk hakları ihlali olduğunu ifade ettiler.
Erken yaşta evliliklerin yalnızca cezaların arttırılmasıyla önlenemeyeceğini kaydeden milletvekilleri, toplumda bir zihniyet değişikliğine ve yoğun bir eğitim çalışmasına ihtiyaç olduğunun altını çizdiler.
Komisyona bilgi veren Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi Ahmet Yaman da, Kurul`un erken yaşta evliliklerin uygun olmadığını belirten ve bunun gerekçelerini açıklayan bir kararı olduğunu bildirdi. Yaman, bu konuda din görevlilerine düzenli olarak eğitim verildiğini de söyledi.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürü İsmet Yıldız Polat, Kanın Teklifini olumlu karşıladıklarını belirterek bakanlık olarak bu konuda bütüncül bir çalışma içinde olduklarını ifade etti. Sağlık Bakanlığı ile de bu konu ile ilgili koordineli bir şekilde işbirliği içinde çalıştıklarını belirtti.
Uçan Süpürge Kadın İletişim ve Araştırma Derneği Başkanı Halime Güner, dernek tarafından, 'çocuk gelinler' sorununun ortadan kaldırılmasına yönelik çözüm önerilerini içeren çalışmalar yaptıklarını belirterek tespitlerini komisyon üyeleri ile paylaştı. Güner, çocuk gelin kavramını '18 yaşını doldurmadan evlendirilmiş kız çocuklar' olarak tanımladı. 18 yaşını doldurmadan evlendirilmenin, evlenme izni için yasal zemin oluşturanın ve buna göz yummanın anayasal suç olduğuna dikkati çeken Güner, Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu`nun erken evlilikleri incelediği raporu ilgili yerlere gönderdiğini ancak kurumların konuya ilişkin herhangi bir çalışma yapmadığını ileri sürdü.
Görüşmelerin tamamlanmasının ardından, teklifi esas komisyon olarak ele alacak olan Adalet Komisyonu`na olumlu görüş bildirilmesi karara bağlandı. Teklife göre, resmi nikah yapmadan dinsel tören yaptıranlar ile, resmi nikah belgesini görmeden dini tören yapan kimseye en az 3 yıl hapis cezası verilecek.
Komisyonda daha sonra, çoğunluğunu kadın ve çocukların oluşturduğu Suriyeli sığınmacıların durumu ele alındı. Komisyona bilgi veren Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanı Fuat Oktay, Türkiye`deki Suriyeli sığınmacı sayısının 750 bin olduğunu, sığınmacıların 218 bininin 10 ilde kurulu 22 merkezde yaşamlarını sürdürdüklerini bildirdi.
Bu merkezdeki standartların uluslararası standartların çok üzerinde olduğunu anlatan Oktay, asıl sıkıntının kampların dışında yaşamlarını sürdüren sığınmacılarla ilgili olduğunu ifade etti.
Oktay, kamplarda yer bulunmasına karşın, Suriyeli sığınmacıların kamplara gelmek istemediklerine dikkat çekti. Oktay, kamplarda kadına yönelik şiddetle ilgili eğitim çalışmaları yapıldığını ve binlerce kadına da mesleki eğitim verildiğini sözlerine ekledi.
Adnan Fişenk / İçanadolu ve TBMM Temsilcisi
