Gezegenimiz hızla ısınırken, yaz ayları her zamankinden daha sıcak geçiyor. Özellikle sıcak dalgalarının etkili olduğu günlerde, açık havada vakit geçirmek sadece rahatsızlık vermekle kalmıyor aynı zamanda milyonlarca insanın hayatını tehlikeye atıyor.
Sıcak, aşırı hava olayları arasında en tehlikelisi kabul ediliyor. Zira kısaca vücudun kendini serinletme becerisini kaybetmesi olarak tarif edilen sıcak çarpması, ölümcül sonuçlara yol açabiliyor.
Sıcak kaynaklı ölüm vakalarının her geçen yıl artmakta olduğu ve önümüzdeki dönemde Dünya'nın bazı noktalarının yaşanmaz hale geleceği sık sık vurgulanırken, bilim insanları mekânları ve insanları küresel ısınmaya katkıda bulunmadan serinletmenin yollarını arıyor.
Bu bağlamda ABD'de bulunan Massachusetts Üniversitesi'nden çok güzel bir haber geldi. Üniversite bünyesindeki araştırmacılar, vücudu serinleten giysiler elde etmenin basit bir yolunu bulduklarını duyurdu.
Araştırmacılar, kumaşlara uygulanabilecek kireçtaşı bazlı bir kaplama maddesi geliştirdi. Yazın en sıcak günlerinde yapılan testlerde, bu maddeyle kaplanmış giysilerin iç kısmının, havaya göre 4,5 dereceden fazla, sıradan bir giysiye göre ise 8,5 dereceden fazla daha serin hissettirdiği tespit edildi.
Yukarıda da dediğimiz gibi, fosil yakıtların kullanımı sonucunda ortaya çıkan sera gazları gezegenimizi hızla ısıtmaya devam ederken, bilim insanları da aşırı sıcaklara karşı savaşta silah olabilecek araçlar peşinde koşuyor.
"KAPLAMA SADECE YÜZEYDE KALIYOR"
Massachusetts Üniversitesi araştırmacıları, yaptıkları açıklamada, çevreye zararı olmayan bir malzeme kullanarak serinletici kumaş geliştirmenin bir yol aradıklarını belirtti. Geçmişten günümüze ülkemiz de dahil sıcak coğrafyalarda evleri serinletmek için kullanılan geleneksel bir yöntem olan kireç sıvasından ilham alan araştırmacılar, kumaş parçalarını, kireç taşının ve tebeşirin temel unsuru olan kalsiyum karbonatla kapladı.
Bu ay American Chemical Society'e sunulan ve halihazırda hakem denetiminde olan araştırma kapsamında, kaplamalı kumaşlardan elde edilen giysilerin hem Güneş'in enerjisini atmosfere geri yansıttığı hem de giyen kişinin doğal vücut sıcaklığının kaçmasına olanak sağladığı görüldü.
Araştırmanın yazarlarından Trisha L. Andrew, CNN International'a yaptığı açıklamada, "Sıradan bir pamuklu tişörtü alıyoruz ve bu kaplamayı kumaşın bir ya da iki yüzüne uyguluyoruz. Kaplama sadece yüzeyde kalıyor. Kumaşın içine işlemiyor, pamuk liflerini değiştirmiyor" dedi.
GÜÇ HARCAMADAN SERİNLETİYOR
Bilim insanları, kaplama maddesinin piyasada bulunan neredeyse tüm kumaş türlerine uygulanabileceğini, bu kumaşlardan üretilmiş giysilerin çamaşır makinesinde yıkanabileceğini de vurguladı.Araştırma ekibinden Evan Patamia, "Herhangi bir güç girdisi olmaksızın bir kişinin hissettiği sıcaklığı azaltabildik. Bu kaplama, insanların serin kalmakta zorlandığı aşırı sıcak ortamlarda değerli bir kaynak olabilir" diye konuştu.
UCUZ, KULLANIŞLI VE YAYGINLAŞTIRILABİLİR
Araştırmacılar bir süredir serinletme özelliğine sahip kumaşlar üzerinde çalışıyor. 2023 yılında bu alandaki çalışmalara dair bir değerlendirmeye göre, bugüne kadarki tasarımlar hep sert yapılar oluşturuyor, karmaşık üretim süreçleri ve elektriksel unsurlar gerektiriyordu. Bu da söz konusu kumaşların hem giyen kişiyi rahatsız etmesi hem de oldukça pahalı olması anlamına geliyordu.
Bir süredir araştırmacılar daha ucuz, kullanışlı ve yaygınlaştırılabilir alternatifler arıyor.
Yakın zamanda Avustralya'nın Melbourne şehrinde bulunan RMIT Üniversitesi'nden bilim insanları da benzer keşfin duyurusunu yaptı. Araştırmacılar pamuklu kumaşı nanoelmas adını verdikleri çok küçük parçacıklarla kapladı. Nihayetinde, şekilde kaplanmış kumaşlardan yapılan giysilerin, sıradan pamuklu giysilere kıyasla 3 derece daha serin hissettirdiği görüldü.
RMIT'deki projenin lideri Shadi Houshyar, "3 derece ilk bakışta çok büyük fark gibi görünmüyor ancak uzun vadede konfora ve sağlığa etkileri bağlamında fark yaratıyor. Daha pratik bir örnek vermek gerekirse, 3 derece klimanızı açmakla açmamak arasında karar verirken belirleyici olabilir" ifadelerini kullandı.